Chronische pancreatitis

Chronische pancreatitis is een chronische ontsteking van de alvleesklier. De alvleesklier (het pancreas) is opgebouwd uit cellen die hormonen maken (onder meer insuline) voor de suikerhuishouding in het bloed, en uit cellen die enzymen maken voor de vertering van voedsel in de darm.

Bij chronische pancreatitis is er sprake van een steeds terugkerende of langdurige ontsteking van het pancreas. Door de chronische ontsteking kan de functie van het pancreas steeds verder achteruit gaan en kan blijvende schade aan het orgaan ontstaan. Door de langdurige ontsteking ontstaat er littekenweefsel  en kalkneerslag. Hierdoor kan de afvoergang van het pancreas vernauwd of verstopt raken en dit kan pijn veroorzaken.

In Nederland krijgen naar schatting ongeveer 1000 mensen per jaar chronische pancreatitis.

De meest voorkomende oorzaak (in ongeveer de helft van de gevallen) van chronische pancreatitis is overmatig alcoholgebruik. Andere oorzaken zijn galstenen, een stofwisselingsziekte, medicijnen, erfelijke aanleg, herhaalde aanvallen van acute alvleesklierontsteking of een obstructie (blokkade) van het eind van de afvoergang als gevolg van een vernauwing of een tumor. In sommige gevallen is de oorzaak onbekend. We spreken dan van idiopathische pancreatitis.

Het verloop van de ziekte is wisselend en de klachten kunnen per patiënt zeer verschillend zijn.

• Buikpijn is het voornaamste symptoom bij chronische pancreatitis. De pijn kan continu aanwezig zijn met tussendoor aanvallen van pijn. Ook kunnen mensen pijnaanvallen hebben zonder dat ze in de tussentijd pijn ervaren. Verder zijn er mensen met chronische alvleesklierontsteking die geen pijn ervaren. De pijn zit vooral in het midden van de bovenbuik en kan uitstralen naar de zij en naar de rug. Mensen met chronische pancreatitis kunnen de neiging hebben om voorovergebogen te gaan zitten, met de knieën opgetrokken tegen de borst.
• Vettige diarree. Door de chronische alvleesklierontsteking verliest de alvleesklier steeds meer functie. Daardoor wordt het vet minder goed verteerd en kan er dus vettige diarree ontstaan.
• Gewichtsverlies kan ontstaan vanwege het tekort aan verteringsenzymen door het functieverlies van de alvleesklier. Ook kan verminderde eetlust zorgen voor gewichtsverlies.
• Misselijkheid
• Braken

De diagnose chronische alvleesklierontsteking wordt meestal gesteld door de maag-darm-leverarts. Er kunnen verschillende onderzoeken gedaan worden om de diagnose te kunnen stellen.

• CT of MRI scan: Op deze scans kunnen de afwijkingen veroorzaakt door de chronische alvleesklierontsteking in beeld worden gebracht.
• Endo-echografie: via een endoscoop (flexibele slang die via de mond wordt ingebracht) wordt er via de darmwand een echo gemaakt van de alvleesklier en het gebied daaromheen.
• Ontlasting: In de ontlasting kan het elastase gehalte gemeten worden. Dit is een enzym dat door de alvleesklier geproduceerd wordt en het geeft dus aan hoe goed de functie van de alvleesklier nog is.
• Bloed: In het bloed kan het suikergehalte en verschillende waardes van de alvleesklier gemeten worden om te bepalen wat de functie van de alvleesklier is.

Het is erg belangrijk om te stoppen met roken en het gebruiken van alcohol. Behandeling door een diëtist helpt om een gezonde en goede voedingstoestand te houden.

Het belangrijkste doel van behandeling bij chronische pancreatitis is een goede pijnstilling. In eerste instantie worden er medicijnen voor pijnstilling voorgeschreven. Het lukt lang niet altijd om de pijn met medicijnen goed te behandelen. Wanneer deze medicamenteuze behandeling niet voldoende pijnstilling geeft, kan in een volgende stap een endoscopische behandeling verricht worden. Hierbij proberen de artsen met een slang (een endoscoop) via de mond een verstopping van de alvleesklier te verhelpen. Dit kan bij een deel van de patiënten de pijn wegnemen of verlichten, en hier is vaak meer dan 1 endoscopische behandeling voor nodig. Het kan zijn dat de pijn niet helemaal weg gaat of weer terugkomt. Deze patiënten worden naar de chirurg verwezen voor een operatie. Deze operatie geeft vaak een goede pijnverlichting.

Om verlies van functie van de alvleesklier(vettige diarree) te compenseren kan er medicatie met alvleesklierenzymen voorgeschreven worden. Ook kan er medicatie voorgeschreven worden om het suikergehalte in het bloed te reguleren.